Samenvatting actueel Covid19-risico 3 oktober 2025
Op basis van rioolwatermetingen is het besmettingsrisico Covid19 nog steeds HOOG, maar het loopt de laatste weken wat terug. Het percentage met Covid19 besmette personen in de RIVM testgroep stijgt echter pijlsnel, van 0,4% op 11-9 naar 1,1% op 25-9. Het is niet uit te sluiten dat het aantal besmettingen in de huidige golf nog (veel) verder gaat stijgen.
Op 23 september was het geschatte aantal besmettingen per dag ruim 14.000. In de voorafgaande week zouden in totaal 102.000 mensen besmet zijn, waarvan ruim 10.000 naar verwachting langer dan 3 maanden klachten zullen houden, Long Covid dus. Zo’n 2500 daarvan zullen ernstig beperkt worden in hun dagelijks leven en werk.
Verantwoordelijk voor de huidige Covid-uitbraak in Nederland is de XFG-variant, ook wel “Stratus” genoemd. Die variant is volgens de kiemsurveillance van RIVM sinds week 31 absoluut dominant. Bij acute infectie leidt XFG niet tot meer ernstige ziekte en ziekenhuisopnames dan eerdere varianten, maar de klachten na acute infectie zijn allang niet meer de grootste zorg bij Covid, dat is namelijk Long Covid. Er zijn al meer dan 100.000 LongCovid-patiënten in Nederland die ernstig gehandicapt zijn en hun aantal blijft stijgen!
Volgens RIVM infectieradar stijgt ook het aantal luchtweginfecties als geheel razendsnel de laatste maand, op 6 september stond de teller op 3,74%, op 27 september had al 9,01% luchtwegklachten. Naar verwachting stijgt dit nog verder. De winterperiode, sinds het begin van de pandemie traditioneel met veel luchtweginfecties over 10%, heeft een vliegende start gekregen.
Het Nivel heeft in 21 monsters behalve SARS-CoV-2 veel Rhinovirus gevonden en wat Parainfluenzavirus, maar nog geen influenza. Het aantal patiënten met een influenza-achtig ziektebeeld is nog laag, maar stijgt langzaam. Het Nivel meldt wel het hele jaar al sterk verhoogde aantallen patiënten met gordelroos (herpes zoster) bij de groep 65+, met 40-90%. Het is bekend dat een Covid19 besmetting het varicella zoster virus kan reactiveren.
Het aantal patiënten met moeheid en zwakte is in jaren niet zo hoog geweest, sinds het begin van de zomer tot 30% hoger dan normaal. Dit is mogelijk te verklaren door toename van het aantal patiënten met Long Covid, waarbij de klachten niet meer aan een Covid19-besmetting worden geweten omdat er bijna nergens meer getest wordt.
Ons advies blijft om op drukke, slecht geventileerde binnenlocaties een goed mondneusmasker te dragen, ffp2 of beter. Zeker zolang de huidige golf voortduurt. Blijf bij luchtwegklachten minimaal een week thuis en doe regelmatig een zelftest.
Er zijn geen nieuwe cijfers voor de weekoversterfte, want CBS heeft de sterftecijfers na week 36 nog niet geactualiseerd.
LET OP: Algemene onderbouwing, interpretatie en achtergrond-informatie bij de rubrieken vindt u via de [info] link in headers
Virusdeeltjes in rioolwater week 2025-38 [info]
Meting 23 september: 393 (x 1011 virusdeeltjes per 100.000 inwoners) volgens Corona Lokaal, gebaseerd op rioolwatermetingen van het RIVM.
N.B. Het aantal rioolwaterzuiveringen waar corona-virusdeeltjes worden gemeten is vanaf 7 juli 2025 door RIVM teruggebracht van 311 naar 133, en de meetfrequentie werd 1x per week. Hierdoor liggen de meest recente betrouwbare meetgegevens tegenwoordig ca. 2 weken in het verleden. Wij gebruiken alleen metingen met gegevens van RWZI verzorgingsgebieden met in totaal tenminste 10 miljoen inwoners.
In de grafiek van Corona Lokaal hieronder is de ontwikkeling van de nieuwe besmettingsgolf zichtbaar in vergelijking met de piek van eind september 2024. De piek van de golf lijkt voorbij, in september is de rioolwaarde steeds verder gezakt, maar het is niet uitgesloten dat dit een tijdelijke schommeling betreft en dat in oktober het besmettingsrisico nog verder stijgt.
Landelijke spreiding van besmettingen
Op Corona Lokaal is ook de landelijke spreiding van het coronavirus te zien, over de provincies en over de afvalwaterstations. Heel Nederland, behalve Friesland, is nu ten minste lichtgeel gekleurd (rioolwaarde tussen 100 en 400), terwijl 6 provincies donkergeel gekleurd zijn (400-800). Die verdeling moet echter met een flinke korrel zout genomen worden, want de meest recente betrouwbare metingen van Friesland, Groningen, Overijssel en Limburg zijn van 2 september. Om dezelfde reden zijn de virusniveaus van individuele waterzuiveringsstations weggelaten, veel stations hebben al maandenlang geen meting meer uitgevoerd, en zullen waarschijnlijk nooit meer rapporteren.
Verloop van aantal besmettingen per dag
Het is de moeite waard om het verband tussen virusdeeltjes in rioolwater en aantal besmettingen met Covid19 per dag, zoals gevonden door Datagraver, te gebruiken om het verloop van het aantal virusdeeltjes in rioolwater van Corona Lokaal om te rekenen naar een grafiek met het aantal dagelijkse besmettingen. Het geschatte aantal besmettingen per dag spreekt meer aan dan een abstracte rioolwaterwaarde. Dat is ook de reden dat het RIVM het huidige besmettingsniveau “laag” kan noemen, want wat zegt ons een waarde van 500 x 100 miljard virusdeeltjes per 100.000 inwoners?
Door de geïnterpoleerde, gewogen en genormeerde data van Corona Lokaal per dag te vermenigvuldigen met 36 krijgen we onderstaande grafiek, met het geschatte aantal Covid19-infecties per dag, vanaf 1 oktober 2020, het begin van de rioolwatermetingen. Op die éne dag 23 september zouden er dan 14.146 besmettingen zijn geweest over heel Nederland, en 102.185 in de voorafgaande week! Terwijl zeker 5-10% aan die besmetting klachten overhoudt die langer dan drie maanden aanhouden, Long Covid dus, waarvoor géén geneesmiddel is. Hoezo is dit “laag risico” en niet bedreigend?
In bovenstaande grafiek zijn ook de risiconiveaus Laag, Matig, Hoog en Zeer hoog aangegeven conform onze vastgestelde tabel. Het huidige niveau, tussen de gele en oranje lijn, noemen we hoog.
In onderstaande grafiek is het geschatte aantal besmettingen in de afgelopen 18 maanden uitvergroot:
Cumulatief aantal besmettingen
Uitgaande van de besmettingen per dag kan ook het cumulatieve aantal besmettingen in een grafiek gezet worden:
Hier is bijvoorbeeld uit af te lezen dat pas in november 2022 Nederlanders gemiddeld 1x besmet waren, maar óók dat nu al 43,5 miljoen besmettingen een feit zijn, zodat nu, zo’n 35 maanden later, Nederlanders al gemiddeld 2,4x besmet zijn geweest. Vergelijk dat eens met de griep: de meeste mensen krijgen hooguit één keer in de 5 of 10 jaar griep, terwijl Covid19 nog steeds gevaarlijker én besmettelijker is dan influenza. Overigens kan het gemiddelde aantal Covid19-besmettingen sinds 2020 in werkelijkheid nog flink wat hoger uitpakken, omdat veel besmettingen zonder duidelijke symptomen verlopen. Terwijl deze asymptomatische besmettingen evengoed tot Long Covid kunnen leiden!
Besmettelijke personen
Nu er elke dag alweer zo’n 14.146 Covid-besmettingen bijkomen, en elke besmette persoon is ~10 dagen besmettelijk, volgt daaruit dat momenteel 141.000 mensen besmettelijk zijn, dat is ~0,79% van alle Nederlanders.
Het percentage op Covid19 positief geteste mensen wordt ook bijgehouden in de RIVM-testgroep voor registratie van luchtweginfecties (infectieradar). Dit percentage positieve Covid19-testen in Nederland wordt sinds augustus 2024 ook in grafiekvorm gepubliceerd op Corona-lokaal:
In deze grafiek zijn dezelfde patronen te herkennen als in de grafiek met het aantal infecties per dag hiervoor.
In de meest recente cijfers komt het percentage positieve testen op 25 september uit op 1,1%. In dit geval is dit percentage besmettelijke personen zelfs hoger dan het percentage van 0,79% dat we hierboven berekenden. Meestal is het percentage in de RIVM testgroep juist 1/3 lager, omdat veel mensen in de testgroep met luchtwegklachten een Covid19-zelftest doen, waarvan bekend is dat die vaak vals negatief zijn, ook als er al enkele dagen luchtwegklachten zijn. Ook wordt een besmet persoon in de week erna niet opnieuw meegeteld, terwijl deze toch vaak 1-2 weken besmettelijk blijft.
Dat het percentage in de RIVM testgroep juist hoger is en bovendien snel stijgt zou er op kunnen wijzen dat de rioolwatermetingen minder betrouwbaar worden (dat hebben we al geconstateerd) of dat de momenteel dominante XFG-variant minder uitgescheiden wordt in de ontlasting. Dan zou de huidige golf wellicht nog niet zijn hoogtepunt bereikt hebben.
Hoeveel Covid19-besmettingen leiden tot Long Covid?
Of en hoe vaak Covid19-besmettingen nu nog steeds tot Long Covid leiden is een vraag die in Nederland nauwelijks aandacht krijgt. De medische elite en alle media gaan er stilzwijgend van uit dat alle bekende ernstige LongCovid-patiënten (vaak wordt een aantal van ~100.000 in Nederland genoemd) in 2020 en 2021 ziek zijn geworden. Nederlandse virologen noemen wel eens percentages van 1 à 2% dat nu nog langdurige klachten houdt na besmetting. Op zich is dat al zorgwekkend véél, maar wel een slag in de lucht en strijdig met de resultaten van grote wetenschappelijke onderzoeken in het buitenland, zie ons artikel Hoeveel Covid19-besmettingen leiden tot Long Covid? in de rubriek Science. In april 2023 had het RIVM zelf nog geconcludeerd o.b.v. eigen onderzoek dat omikron minder vaak dan eerdere varianten tot langdurige klachten zou leiden, maar nog altijd zou 1 op de 10 na infectie Long Covid krijgen.
In februari van dit jaar is een meta-analyse gepubliceerd naar de prevalentie van Long Covid in verschillende nationale netwerken van de gezondheidszorg in de VS. Dat leverde grafieken op als de onderstaande, waarbij het aantal geregistreerde LongCovid-patiënten tot ver in 2023 is blijven stijgen, en 10-30% van de bevolking LongCovid-gerelateerde klachten had.
We zullen in onze weekberichten voorlopig blijven rekenen met 10% kans op Long Covid per besmetting, en een kwart daarvan zal ernstige chronische klachten betreffen, dus 2,5%. Dat dergelijke onheilspellende percentages zieken toch onopgemerkt kunnen blijven kan een gevolg zijn van het feit dat niemand zich meer test op Covid, zodat men maanden na een “milde verkoudheid” (of een besmetting helemaal zonder symptomen) werkelijk geen idee heeft waar die kortademigheid, slechte concentratie, hersenmist, vermoeidheid, hartkloppingen e.d. vandaan komen. Vaak wordt dan gedacht aan stress, aan burn-out, of dat men nu eenmaal “een dagje ouder” wordt.
In Nederland kunnen LongCovid-patiënten zich aanmelden bij C-Support, maar de drempel voor acceptatie is tamelijk hoog, terwijl slechts weinigen deze mogelijkheid kennen of zich bewust zijn van het feit dat hun slepende klachten aan Long Covid toe te schrijven zijn.
SARS-CoV-2 Variants of Concern/Interest [info]
De relatieve voorkomens van relevante “Variants of Concern” (VOC) en “Variants of Interest” (VOI) van het SARS-CoV-2 virus in Nederland (kiemsurveillance RIVM) zouden een indicatie moeten geven welke nieuwe bedreigingen te verwachten zijn. In de eerste acht maanden van dit jaar kwamen de analyses slechts mondjesmaat binnen en liepen steeds meer dan een maand achter op de actualiteit. Op 3 september heeft het RIVM echter een flinke inhaalslag gemaakt door een databestand te publiceren met betrouwbare gegevens t/m week 34, op 17 september t/m week 36 en op 1 oktober t/m week 39. Al zijn in die laatste week nog maar 12 monsters getest.
In week 38 met 114 geteste monsters blijkt variant XFG (ook wel “Stratus” genoemd) met 89,5% ruim dominant te zijn, gevolgd door NB.1.8.1 (“Nimbus”) met 6,1%. Kennelijk heeft het RIVM in de forse coronagolf geen problemen meer om voldoende testsamples binnen te krijgen.
In de grafiek hieronder zijn de ontwikkelingen in de varianten weergegeven vanaf 2023 week 10 t/m 2025 week 39. Recombinant XFG (“Stratus”, roze) is duidelijk verantwoordelijk is voor de huidige coronagolf.
Infectieradar week 2025-37 [info]
Het percentage mensen met klachten van acute luchtweginfecties, o.b.v. meldingen door een groep vrijwilligers aan het RIVM, geeft op elk moment een idee van het besmettingsrisico op rondgaande respiratoire infecties. Op 27 september had 9,01% van de testgroep van het RIVM een luchtweginfectie (voortschrijdend weekgemiddelde). Dat is in 6 weken tijd enorm gestegen, het percentage is verviervoudigd sinds het minimum van 2,18% op 22-7. De zomerperiode met weinig luchtweginfecties is duidelijk afgelopen. Het is bekend dat de meeste luchtweginfecties seizoensgebonden zijn en afnemen in de zomer, in tegenstelling tot Covid19 dat het hele jaar door tot uitbraken kan leiden. En we hebben gezien dat in die 9% nu een aanzienlijk deel (1,1%) de gevaarlijke Covid19-infectie betreft.
In verband met de extreem snelle stijging ligt het in de lijn der verwachting dat het percentage luchtweginfecties nog verder zal stijgen. Probeer daarom besmetting zo veel mogelijk te voorkomen. Geen enkel virus is onschuldig en zolang er niet getest wordt heb je geen idee met welk virus je te maken hebt.
N.B. Omdat individuele dagen niet meer te onderscheiden zijn bij weergave van een periode van 5 jaar, ben ik weer overgestapt naar weekgemiddelden.
Overige infecties
In de wekelijkse overzichten van diverse besmettelijke ziektes gevonden in de Nivel Peilstations hebben we de afgelopen jaren kunnen volgen dat sinds het opheffen van de maatregelen tegen Covid19 in het voorjaar van 2022 niet alleen Covid flink rondgegaan is, maar ook andere besmettelijke ziekten enorm huisgehouden hebben in Nederland. We zagen achtereenvolgens heftige uitbraken van longontsteking, RSV, mazelen, roodvonk (strep-A), kinkhoest, waterpokken, vijfde ziekte en krentenbaard (zie weekberichten). Sommige konden deels verklaard worden uit een afnemende vaccinatiegraad (mazelen, kinkhoest), maar meestal greep men in Nederland terug op het nonsens-begrip immuniteitsschuld of een “inhaaleffect van gemiste infecties door de coronamaatregelen”. Dit terwijl aantasting van het immuunsysteem door Covid19-besmettingen een veel logischer verklaring is.
In het Nivel Surveillance Bulletin van week 39 in 2025 wordt de status van veel infectieziektes in Nederland belicht. Het aantal afgenomen monsters van respiratoire infecties was in week 39 weer wat hoger dan afgelopen zomer: laag: 21 monsters waarvan 14 positief. In de helft van het aantal positieve monsters werd het Rhinovirus aangetroffen (de “normale neusverkoudheid”), SARS-CoV-2 werd 2 keer aangetroffen en Parainfluenzavirus ook 2 keer. Er werd geen Influenzavirus gevonden.
De golf van mazeleninfecties in het vroege voorjaar is gelukkig weer ingezakt, al blijven er telkens kleine uitbraken opduiken voor met name 0- tot 4-jarigen. De gestage daling van het aantal gevaccineerde kinderen is zorgelijk: bij weinig gevaarlijke infectieziekten is vaccinatie zó effectief als bij mazelen.
Na de heftige uitbraak van kinkhoest in 2024, ook al zo’n vergeten infectieziekte die sinds de coronapandemie weer helemaal terug is, hebben we de verspreiding van deze akelige “honderd dagen hoest” een tijdje gevolgd in deze weekberichten. De ziekte leek weer bedwongen. Maar sinds week 37 is weer een lichte verhoging zichtbaar, dus we blijven dit kritisch volgen. Kinkhoest is vooral voor jonge kinderen levensgevaarlijk en door de antivax verhalen worden helaas minder baby’s gevaccineerd.
Het sinds het begin van dit jaar sterk verhoogde vóórkomen van gordelroos (Herpes Zoster) blijkt bijzonder hardnekkig, vooral in de categorie 65+ is het flink verhoogd dit jaar, 30-90% meer dan normaal. Het is bekend dat het herpesvirus, dat latent aanwezig is in veel patiënten, na een covidbesmetting weer kan opleven, en zelfs in de daarop volgende periode tot een verhoogd risico op cardiovasculaire klachten kan leiden, volgens een recente publicatie in Nature. Er is wel een goed vaccin tegen herpes zoster, maar bijna niemand krijgt het. Patiënten moeten er zelf voor betalen.
Het Nivel maakt in Surveillance Bulletin week 39 ook melding van verhoogde prevalentie van krentenbaard (impetigo) deze zomer. Deze infecties lijken zelfs elk volgend jaar vanaf het begin van de Covid19-pandemie erger te worden. Voor dit jaar is de infectieziekte gelukkig weer op zijn retour.
Tenslotte melden we nog het groeiend aantal klachten bij de Nivel huisartsen over moeheid en zwakte de afgelopen jaren. Ook dit lijkt elk jaar toe te nemen, vooral in de zomermaanden. Sinds het begin van deze zomer ligt het aantal klachten bij huisartsen wel 30% hoger dan in vorige jaren. Het ligt voor de hand dat hier vaak sprake is van ongediagnosticeerde Long Covid. Omdat niemand meer test op Covid wordt het verband met een voorafgaande Covid-besmetting gewoon niet meer gelegd.
Oversterfte Covid19, 2025 week 36 [info]
Normaal gesproken publiceert het CBS elke 2 weken de weeksterftecijfers voor de leeftijdgroepen 0-65, 65-80 en 80+, gesplitst in mannen en vrouwen. Deze week zouden de cijfers voor week 38 bekend moeten zijn, maar helaas heeft het CBS verstek laten gaan deze keer. Daarom laten we de berekening van oversterfte deze keer achterwege. Hieronder wordt alleen het verloop van de oversterfte volgens de ASMR-methode herhaald t/m week 36, voor alle weken van in periode 2020-2025, uitgesplitst naar de 3 leeftijdsgroepen 0-65, 65-80 en 80+, en natuurlijk de totale oversterfte als som van die drie.
Conclusie: actueel risico [info]
Influenza- en RSV-besmettingen zijn weer even naar de achtergrond verdwenen. Het winterseizoen met alle “gebruikelijke” luchtweginfecties heeft echter wel een vliegende start gekregen, met meer dan 9% van de bevolking geïnfecteerd! Ook is sprake van veel gordelroos, vooral bij mensen in de groep 65+. Dat zou een gevolg kunnen zijn van door Covid beschadigde immuunsystemen. Verder melden de Nivel huisartsen toenemende moeheid en zwakte in hun praktijk. Dat zou kunnen duiden op een groeiend effect van Long Covid. Het is daarom onthutsend dat Long Covid in Nederland zo slecht geregistreerd wordt en dat er nauwelijks geld is voor verder onderzoek.
Internationaal is er wel veel aandacht voor Long Covid, zoals n.a.v. het RECOVER onderzoek van de Amerikaanse National Institutes of Health (NIH) in de medische dossiers van 465.000 jonge mensen in de VS. In de New York Times verscheen op 30 september een artikel Long Covid Risk for Children Doubles After a Second Infection, Study Finds.
Inderdaad, ook kinderen worden niet gespaard voor Long Covid en hun aantal groeit elke dag verder. Voor kinderen is dat des te schrijnender omdat zij vaak fysieke leerplicht hebben op school, terwijl daar geen enkele preventieve maatregel wordt getroffen om infecties te beperken en zij dus geforceerd 1-2x per jaar een Covid-besmetting moeten doormaken. Daarbij hebben zij nog een heel leven voor zich en kunnen permanente schade bij herhaalde infecties op de lange duur nauwelijks voorkomen. Het is voor schoolhoofd Steve Bladon in het VK aanleiding voor een vele pagina’s lange smeekbede aan Bridget Phillipson, staatssecretaris bij de Labour regering in het VK, om de scholen alsjeblieft veiliger te maken door bijvoorbeeld hepafilters te installeren.
Wij schatten het besmettingsrisico voor Covid19 nu in als HOOG, maar de tendens is niet erg duidelijk. Rioolwatermetingen lijken erop te wijzen dat de piek voorbij is, maar het percentage positieve tests in de RIVM testgroep stijgt juist enorm snel de laatste weken. Het is goed mogelijk dat er alsnog, met de naderende winter, een heftige Covid-golf komt.
We kunnen niet genoeg benadrukken dat de vervelende symptomen bij besmetting met Covid19, vaak relatief milde verkoudheidsverschijnselen, in het niet vallen bij de vaak optredende lange-termijneffecten van Long Covid, mogelijk leidend tot blijvende invaliditeit, onzichtbare onderhuidse schade aan organen en versnelde mentale achteruitgang. Ernstige vormen van PEM (Post Exercitional Malaise), POTS (Postural Orthostatic Tachycardia Syndrome) en MCAS (Mast Cell Activation Syndrome) zijn wellicht zelfs erger dan een plotseling overlijden. Als u wilt weten of u misschien ook Long Covid heeft, lees dan de posts van de WHN (Nederlands), bijvoorbeeld Ik voel me rot… heb ik nou Long Covid?
Als u ondanks onze alarmerende berichten denkt dat het allemaal wel meevalt en dat u goed op de hoogte bent van de risico’s van Covid19, is de Covid19-competentietest van dr. Sean Mullen een aanrader. Test uw kennis over Covid19! De test is gebaseerd op degelijk, wetenschappelijk onderzoek en deze kennis zou eigenlijk actief verspreid moeten worden door instituten als RIVM en GGD, maar deze laten het helaas afweten.
Ons advies blijft om waar mogelijk beschermende maatregelen te nemen om besmetting te voorkomen:
- Draag indien mogelijk een goed masker (ffp2, ffp3) op binnenlocaties
- Vermijd massale bijeenkomsten, zeker voor langere periodes binnen
- Werk zoveel mogelijk thuis
- Als je twijfelt of je besmet bent, doe dan een zelftest, liefst meerdere dagen achtereen, óók als je geen of weinig symptomen hebt
- Dring op je werkplek of bij scholen aan op ventilatie en het gebruik van hepafilters. Laat ook thuis een hepafilter draaien.
- Houd feestjes zoveel mogelijk buiten, desnoods onder een party-tent, in de zomer moet dat kunnen
- Als je de kans krijgt, laat je dan vaccineren!
We beschikken al jaren over een complete toolbox aan preventieve maatregelen, zoals te zien in het bekende “gatenkaasmodel” hieronder. De meeste maatregelen zijn de verantwoordelijkheid van de overheid, maar omdat die al jaren verstek laat gaan moeten we er zelf het beste van zien te maken met de individuele maatregelen in de eerste vijf plakjes.
Merk op dat geen van de bekende maatregelen hierboven op zich garanderen dat je een besmetting vermijdt. Met name de collectieve maatregelen rechts verlagen elk apart de kans op besmetting misschien maar met 50%. Als je ze echter consequent inzet zal het verspreidingsgetal R onder de 1 zakken, zodat elke uitbraak snel (exponentieel) zal uitdoven. Dan zijn we dus allemaal veilig! Juist dát is het cruciale belang van de collectieve maatregelen.
Zie ook onze uitgewerkte strategieën om de pandemie te bedwingen:
- Pandemieregels van de Goede Pandemie Praktijk
- Plan van het World Health Network met massaal testen
- Een haalbaar en afdoende geacht alternatief voor de gecompliceerde en onwerkbare maatregelenladders van VWS onder Ernst Kuipers:
