Actueel risico volgens LoCovid 27 september 2025
Het aantal virusdeeltjes in het riool is iets gedaald (naar 450x10e11 deeltjes per 100 duizend inwoners), maar het percentage deelnemers bij de infectieradar dat positief test is gestegen naar 0,8% (1 op de 125). De Nederlandse media geven momenteel weer aandacht aan Covid, maar dat lijkt vooral gericht op de nieuwe vaccinatieronde. In een krant wordt het gebruik van mondneusmaskers genoemd, maar wordt niet uitgelegd dat je je beter kan beschermen met een FFP2 of FFP3 masker. Violet Affleck vraagt bij de VN aandacht voor het probleem, omdat herhaalde infecties het denkvermogen van met name de jonge generatie lijkt aan te tasten.
LET OP: Algemene onderbouwing, interpretatie en achtergrond-informatie bij de rubrieken vindt u via de [info] link in headers
Virusdeeltjes in het riool [info]
Op de meest recente datum met een voldoende betrouwbare meting, 9 september, werden er 450x10e11 deeltjes per 100 duizend inwoners in het riool gemeten. Dat komt overeen met ongeveer 16 duizend infecties per dag. Dit valt onder het niveau HOOG. Merk wel op dat dit meer dan twee weken geleden is. Onderstaande grafiek, van corona-lokaal.nl, laat zien dat we nog wel ver onder de piek van 2023 zitten.
De media berichten nu wel over Covid, maar dat lijkt vooral een oproep om je te laten vaccineren.
Bij de adviezen wordt in het AD deze keer in ieder geval het mondkapje genoemd (zie de tekst hierboven). Helaas wordt niet uitgelegd dat, om jezelf te beschermen, je beter FFP2 of FFP3 mondneusmaskers gebruikt. Die sluiten doorgaans beter aan op het gezicht, zodat de lucht door het masker gaat en niet erlangs. Dit is belangrijk, omdat alleen dan het materiaal van het masker de aerosolen met de virusdeeltjes kan afvangen, zoals Aeron Collins in de video hieronder uitlegt.
Afstand houden heeft vooral zin als de lucht goed geventileerd wordt (zoals buiten meestal het geval is). Bij slechte ventilatie blijven de aerosolen in de lucht hangen, zoals wordt weergegeven in de video van het John Snow project hieronder:
Voor overdracht via de handen, zul je je vingers in je mond, neus en ogen moeten stoppen voordat je deze eerst hebt kunnen wassen (bij het aanraken van de buitenkant van je neus zal waarschijnlijk weinig gebeuren; via de lippen kun je mogelijk iets inslikken, maar dan is de vraag of er genoeg virus binnenkomt voor een infectie). Ook hierbij kan een mondneusmasker en eventueel een bril helpen, omdat je daardoor minder makkelijk in je ogen, neus en mond zit met je vingers (en zet het masker pas af als je ergens je handen kunt wassen en geen vervuilde lucht meer inademt).
Soms schrijven de media erbij dat de nieuwe varianten niet ziekmakender zijn. Wat ze daarmee bedoelen is dat ze niet verwachten dat er meer mensen in het ziekenhuis zullen moeten worden opgenomen dan bij de eerdere Omikron varianten (BA.1, BA.2, BA.5, uit 2022). Dat betekent niet dat er minder kans is op long Covid en ook niet dat je er niet een week of twee goed ziek van kunt worden (het gaat echt alleen maar over ziekenhuisopnames).
Een recent artikel gebaseerd op resultaten van het Amerikaanse RECOVER onderzoek laat zien dat de kans op long Covid bij elke infectie ongeveer gelijk is gebleven, zoals in de grafiek hieronder uit het artikel te zien is, die van 2020 tot 2023 loopt. Dit onderzoek maakt gebruikt van medische dossiers, dus hier staan klachten in die ernstig genoeg waren om er mee naar een arts te gaan. De geschatte kans hangt af van het type database dat werd gebruikt, maar de kans per infectie ligt in ieder geval boven de 5%.
Bestaande immuniteit uit eerdere infecties lijkt slecht te beschermen tegen long Covid. Een onderzoek uit China, waar de bevolking grotendeels gevaccineerd was en vrijwel alleen met Omikron varianten is besmet, laat zien dat de kans op long Covid aanzienlijk toeneemt bij herbesmettingen (zie het uitgelichte stuk hieronder).
Een ander Chinees onderzoek laat zien dat vaccinaties wel, maar eerdere besmettingen niet beschermen tegen long Covid (zie weer de uitgelichte tekst hieronder).
Alleen Nederlanders van 60 jaar en ouder krijgen dit najaar een brief over de nieuwe vaccinatieronde. Val je buiten deze groep en wil je je laten vaccineren om je risico op long Covid te verlagen, maak dan bij de GGD een afspraak. Je zult waarschijnlijk moeten aangeven dat je het doet voor een kwetsbaar familielid of iemand aan wie je mantelzorg verleent.
Infectieradar [info]
Bij de infectieradar meldt deze week 7,2% van de deelnemers klachten die kunnen wijzen op een infectie met SARS-Cov2. Het gaat hierbij om hoesten, kortademigheid, neusverkouden/loopneus en keelpijn. Het gaat om een flinke stijging, zoals in onderstaande grafiek te zien is. Waarschijnlijk betreft een deel van deze stijging andere infecties, omdat het aantal deeltjes in het riool relatief stabiel was in de afgelopen weken.
Kijk je naar de laatste 10 weken en per leeftijdsgroep, dan zie je dat de stijging vooral zit in de allerjongsten, maar ook te zien is bij de andere leeftijden.
Bij de gevonden virussen worden met name Covid (SARS-Cov2) en het rhinovirus opgemerkt.
Het aandeel dat positief test, is echter duidelijk toegenomen naar 0,8% (1 op de 125).
Bij de afgenomen 7 monsters van het Nivel werd deze week twee keer SARS-Cov2 gevonden.
Tegenover vorig jaar gaat er weinig kinkhoest rond (blauwe lijn in de grafiek hieronder, tegenover de rode lijn van vorig jaar).
Vergeleken met de afgelopen jaren komen er ook niet meer longontstekingen voor (blauwe lijn in de grafiek hieronder). Merk wel op dat alle jaren in de grafiek uit de pandemie zijn.
Bij de huisartsen wordt er ook relatief weinig Covid gemeld (blauwe lijn in de grafiek hieronder), maar dit kan ook te maken hebben met dat er minder getest wordt.
Wel blijven veel Nederlanders voor gordelroos naar de huisarts gaan (blauwe lijn in de grafiek hieronder).
Ook lijkt vermoeidheid dit jaar (blauwe lijn in de grafiek hieronder) meer voor te komen dan vorige jaren. Dit kan een teken van long Covid zijn.
Oversterfte [info]
Omdat het CBS alleen in de even weken cijfers publiceert over de sterfte per leeftijdsgroep, zal deze analyse pas weer volgende week worden gegeven.
Varianten [info]
Er worden nog steeds weinig monsters onderzocht op varianten. De monsters die onderzocht zijn (zie de grafiek hieronder van het RIVM) laten zien dat XFG momenteel dominant is.
De grafiek hieronder, ook van het RIVM, laat zien dat XFG (lichtblauw, rechts in de grafiek) het snel heeft overgenomen van de andere varianten.
Conclusie: actueel risico [info]
Het huidige risico op een infectie met SARS-Cov2 is nog steeds HOOG. In het riool worden 450*10e11 deeltjes per 100 duizend inwoners gevonden, met een percentage positief bij de infectieradar gelijk aan 0,8%.
Infecties geven nog steeds het risico op long Covid en het is daarom aan te bevelen jezelf zoveel mogelijk te beschermen. Een van de manieren waarop je jezelf (en anderen) kunt beschermen, is het gebruik van een FFP2 of FFP3 mondneusmasker, vooral als je anderen binnen ontmoet, waar de ventilatie slechter is dan buiten.
Violet Affleck laat zien hoe zo’n masker eruit ziet (ze draagt de 3M Aura) in haar toespraak bij de VN, waar ze vooral het recht van kinderen besprak om niet herhaald met SARS-Cov2 te worden geïnfecteerd. Omdat er nergens iets gedaan is aan de luchtkwaliteit in ruimtes waar veel kinderen samen komen (zoals scholen en de kinderopvang), zijn maskers momenteel het belangrijkste instrument om jezelf te beschermen.
In de buitenlandse media werd haar toespraak opgepikt. In Nederland was RTL de enige grote media die er aandacht aan besteedde, en dan alleen maar onder de Boulevard rubriek. Gelukkig had RTL ook oog voor de inhoud van haar toespraak en niet alleen maar het mondneusmasker.
De opmerking “Zelf lijdt de dochter van de acteurs sinds 2019 aan long covid” is waarschijnlijk incorrect, omdat Covid pas in 2020 in de VS is gevonden. Violet geeft aan dat ze in 2019 aan een andere post infectie-ziekte (PAIS) heeft geleden, en weet daarom goed dat infecties voor langdurige klachten kunnen zorgen.
De rechtse Britse krant, The Telegraph, kon het helaas niet laten het gebruik van het beschermende mondneusmasker over de boeg van “angst” te gooien. Dit is een bekende strategie van de “we want them infected” artsen, zoals Jonathan Howard uitlegt in deze video (“fear is worse than Covid itself”). De artsen leggen alleen maar de nadruk op de kans op overlijden (wat al erg genoeg is), maar nooit op de kans op long Covid (veel hoger voor het grootste deel van de bevolking). En het is niet vreemd dat je long Covid, waarna je meestal compleet in de steek gelaten wordt door alles en iedereen, graag wil voorkomen.
Als je om je heen kijkt, lijkt alles normaal, maar zij met ernstige long Covid zul je niet zien, want die zijn vooral thuis. Daarnaast heeft met name Van Dissel het gebruik van mondneusmaskers zo in twijfel getrokken dat er in Nederland maar weinigen zijn die denken dat een mondneusmasker kan beschermen tegen infectieziektes.
Ook is lang niet iedereen zich bewust van hun long Covid klachten. Een recent onderzoek onderwierp een groep zonder Covid, een groep met Covid en restklachten, en een groep die aangaf hersteld te zijn van Covid aan reuk- en smaaktesten. Zij die hersteld dachten te zijn, hadden een aantoonbare vermindering in hun reuk- en smaakvermogen (te lezen in de blauwe tekst hieronder).
Een gebrek aan reuk- en smaakvermogen is niet alleen vervelend bij het genieten van eten en drinken. Het is ook een risico voor het niet opmerken van brand of een gaslek, of het niet opmerken dat eten of drinken bedorven is. Daarnaast beginnen veel neurologische aandoeningen, zoals de ziekte van Parkinson, met reuk- en smaakverlies. Omdat het reukcentrum in de hersenen erg dicht zit bij hersengebieden voor geheugen, emotie en het maken van keuzes, wordt gevreesd dat de herhaalde infecties met SARS-Cov2 tot een toename in het aandeel mensen met een neurologische aandoening kan leiden.
Dat niet opmerken van de klachten werd ook waargenomen in een eerder uitgevoerde Covid challenge study, waarin jonge en relatief gezonde deelnemers werden blootgesteld aan SARS-Cov2. Ongeveer de helft van de groep ontwikkelde een infectie. Allen dachten na een jaar volledig hersteld te zijn (zie de blauwe tekst hieronder). Echter, in een geheugen taak scoorden ze systematisch slechter dan de groep die geen infectie had ontwikkeld. Dit laat zien dat niet alle klachten herkend worden, en dat Covid problemen met het geheugen kan veroorzaken.
Ook in de VS werd dit recent opgemerkt, waarbij vooral de groep onder de 40 jaar sterk is aangedaan. Natuurlijk zegt het artikel niets over dat Covid het immuunsysteem van de hersenen kan ontregelen, wat leidt tot deze klachten.
Dit is dus het probleem waar Violet Affleck aandacht voor probeert te vragen. Als samenleving zijn we waarschijnlijk met name de jonge generatie een toekomst aan het ontnemen waarin ze nog gewoon gezond kunnen zijn (omdat de jongeren en kinderen veel meer infecties door zullen gaan maken dan zij die nu al op leeftijd zijn – ze hebben ook nog een heel leven voor zich).
Wat kun je zelf doen?
Het ziet er misschien allemaal erg hopeloos uit, want hoe krijg je het in je eentje voor elkaar dat er goede ventilatie en luchtfiltratie aangebracht wordt in ruimtes waar veel mensen samen komen? Er zijn toch een aantal dingen die je nu al zelf kunt doen.
- Spreek vooral buiten af (betere ventilatie).
- Ventileer binnenruimtes (zet op het werk of op school een raam open).
- Gebruik een luchtreiniger met HEPA (kan in combinatie met ventileren). Dit kan goed als je een eigen kantoor hebt, maar overleg anders met je kantoorgenoten (en leg uit dat het voor iedereen voordelig is niet regelmatig ziek te zijn).
- Zet een FFP2 of FFP3 masker op als je binnenruimtes met andere betreedt (of ruimtes waar net anderen zijn geweest). Let erop dat het masker goed aansluit op het gezicht. De lucht moet door het masker gaan, niet erlangs.
- Maak bewuste keuzes rond drukke binnenruimtes (kun je op een rustiger tijdstip reizen, boodschappen doen, en moet je echt zo vaak naar de winkel?).
- Vraag je bezoek een zelftest te doen (dit verlaagt het risico, maar de tests zijn niet heel erg betrouwbaar als ze negatief zijn).
- Laat jezelf vaccineren. Als je 18 jaar of ouder bent, probeer gewoon een afspraak te maken.