Het Canadese bureau voor statistiek heeft in juni 2023 in een onderzoek onder 3,5 miljoen Canadezen vastgesteld dat de kans op Long Covid niet afneemt bij herbesmetting, maar daarentegen cumulatief werkt: elke besmetting geeft weer ca. 13% kans op Long Covid, zodat na 3 besmettingen zo’n 40% langdurige symptomen houdt (zie grafiek hieronder). Al-Aly et al kwamen in december 2023 tot vergelijkbare percentages in een cohort van een half miljoen veteranen in de VS.
In Nederland wordt het “Long-Covidprobleem” in de media vaak besproken onder de impliciete aanname dat Long Covid alleen optrad in de eerste 2 Covidjaren, 2020 en 2021. Meestal wordt het risico dat mensen na een Covid19-besmetting in 2024 nog maanden- of jarenlang klachten houden niet eens genoemd. Slechts sporadisch gebeurt dat en wordt de kans daarop verwaarloosbaar klein genoemd.
Maarten Keulemans vond het nodig in zijn column van zaterdag 20-7-2024 in de Volkskrant de huidige extreem hoge coronagolf weer eens te bagatelliseren: “Wel kan ook de nieuwe variant in naar schatting 1 tot 2 procent van de gevallen tot de langdurige vermoeidheidsziekte postcovidsyndroom (‘long covid’) leiden.” Nog afgezien van het feit dat Long Covid véél meer is dan een “langdurige vermoeidheidsziekte”, het percentage van 1-2% dat MK noemt is volstrekt uit de lucht gegrepen. Misschien heeft hij zich gebaseerd op een zeer beperkt Duits onderzoek van augustus 2023 van Diexer et al in International Journal of Infectious Diseases. Daaruit zou blijken dat elke volgende SARS-CoV-2 variant weer een lager risico op Long Covid had, van Wild Type via Alpha en Delta tot Omikron. Bij Omikron zou dit risico zelfs beperkt blijven tot 1-2%, mits er eerdere infecties waren geweest (sic!):
Dit onderzoek betrof echter slechts 17.000 deelnemers met een bevestigde Covid19-infectie, was gebaseerd op vragenlijsten en sloot op 15 juni 2022. Feitelijk kon daarom alleen PCC (Long Covid) door de allereerste omikrongolf van BA.1 meegeteld worden.
Zeer recent, in juni 2024, heeft dezelfde groep een veel groter opgezet onderzoek gepubliceerd in de Journal of Infection (NAKO Gesundheitsstudie). Daarbij bleek 60% van een groep van 110.000 mensen geïnfecteerd te zijn geweest met Covid, en het online onderzoek sloot pas in december 2022.
Bij dit onderzoek bleken de percentages PCC veel minder te variëren: van 46,78% voor Wildtype tot 34,32% voor Omikron. Dat zijn dan de cijfers voor “any PCC”, waarbij één symptoom al volstaat om van PCC te spreken. De percentages voor ernstige PCC zijn veel lager, ongeveer een kwart daarvan, en variëren van 11,3% tot 7,5%. Merkwaardig in deze tabel is dat hoe vaker men gevaccineerd is hoe meer kans er is op PCC. Zouden gevaccineerde Duitsers onvoorzichtiger worden?
In een zeer recente publicatie van Xie, Choi & (weer) Al-Aly, van 17-7-2024, in het New England Journal of Medicine: Postacute Sequelae of SARS-CoV-2 Infection in the Pre-Delta, Delta and Omicron Eras maken Al-Aly c.s. nu eveneens onderscheid tussen de diverse varianten vóór Delta, Delta en ná Delta (dus Omikron). Zij komen tot de volgende percentages.
Voor ongevaccineerden Pre-Delta 10,42%, Delta 9,51% en Omicron 7,76%. Voor gevaccineerden liggen de percentage juist veel lager: Delta 5,34% en Omicron 3,5%. De cijfers zijn de afgelopen week uitvoerig bediscussieerd in de Covid-gemeenschap. Veel deskundigen vinden de percentages te laag, te conservatief vastgesteld. Dit lijken meer absolute ondergrenzen voor PCC. Zelf melden Al-Aly c.s. ook diverse ernstige beperkingen van hun onderzoek:
- Omicron is slechts tot eind januari 2022 meegenomen, dus alleen BA.1
- Het is een onderzoek onder vooral oudere mannen (vrouwen zijn bv veel bevattelijker voor Long Covid)
- Alleen medische dossiers zijn onderzocht, het betreft dus uitsluitend patiënten die de klachten ernstig genoeg vonden voor bezoek aan een arts
- Alleen de eerste besmetting is bekeken
Als we deze resultaten in diverse recente onderzoeken overzien en proberen te betrekken op de Nederlandse situatie, waarbij niemand meer probeert om de besmettingskans of virusdosis te verminderen en slechts een klein deel van de bevolking nog gevaccineerd wordt, dan moeten we constateren dat rekenen met 13% kans op (mogelijk milde) Long Covid en 3,25% (een kwart daarvan) op ernstige Long Covid een goed uitgangspunt was en is. Het voortdurende negeren of bagatelliseren van het voorkomen en de effecten van Long Covid heeft nu lang genoeg geduurd. Zelfs in het AD van 22-7 staat nog: Hoewel de klachten dus meestal licht zijn, mogen we volgens Koopmans en het RIVM niet vergeten dat corona daarnaast ook voor langetermijnklachten (long covid) kan zorgen. Koopmans: ,,Die kans wordt geleidelijk aan wel minder, maar ze is er nog steeds…”. Zelfs als we de huidige kans op LC na een Covid19-besmetting op 3,5% schatten, dan kunnen wij dat met geen mogelijkheid een klein risico noemen! Zeker bij de huidige massale besmettingen gaat het namelijk om honderdduizenden LC-patiënten dit jaar!
Ten slotte stelt Marion Koopmans in het AD: Eigenlijk zitten we nog steeds in de situatie waarin we in april 2022 terecht zijn gekomen, toen de overheid de bal bij ons teruglegde. Dat we er zelf, met ons gedrag, voor moeten zorgen dat het virus niet de kans krijgt om zich zomaar te verspreiden. Wat zij daarbij verzuimt te melden is dat zij in maart 2022 met het OMT en Jaap van Dissel vaststelde dat Covid19 voortaan een “gewone luchtweginfectie” was en dat verdere speciale Covid19-gerichte collectieve maatregelen niet meer nodig waren. Dan weet de overheid wel wat ze te doen staat: niets!
Overigens brengt de NOS tezelfdertijd hetzelfde verhaal Opleving coronavirus door ‘FLiRT’-variant, klachten minder ernstig. Klachten minder ernstig? Waaruit blijkt dat dan?
We zullen in onze weekberichten dus vaak rekenen met 13% kans op Long Covid per besmetting, nog steeds, waarbij een kwart daarvan zal resulteren in ernstige, invaliderende klachten. Ruim 3% dus.