Actueel risico volgens LoCovid 10 januari 2024
NB: de meeste cijfers rond de jaarwisseling zijn vertraagd, het beeld kan vertroebeld zijn! Risico Covid19-besmetting is MATIG, we zitten in een relatief hoog dal, de tendens lijkt verdere daling. Rioolwaarde 3-1: 316 → 11.380 besmettingen PER DAG → ~1500 LongCovid-gevallen op termijn, waarvan ~375 ernstig invaliderend. Ca. 8% heeft een luchtweginfectie (stijgend), Covid19 0,63% (110.000 p). Vanaf medio 2020 continu oversterfte, tov LQI 2010-2019 in week 52: 306 † → 10,6% bovenop de verwachte sterfgevallen.
LET OP: Algemene onderbouwing, interpretatie en achtergrond-informatie bij de rubrieken vindt u via de [info] link in headers
Virusdeeltjes in rioolwater week 2024-01 [info]
Meting 3 januari: 316 (x 1011 virusdeeltjes per 100.000 inwoners) volgens Corona Lokaal.
Het virusniveau is na de zomerpiek 1256 medio juli en de herfstpiek 1430 van eind september gestaag gedaald, met schommelingen. Nu lijkt de daling zich verder voort te zetten (laatste grijze balkjes in de grafiek met rioolwater-meetwaarden hieronder), maar deze rioolwaarden zijn nog op te weinig meetstations gebaseerd om hier zeker van te zijn. Het virusniveau duiden we nu als MATIG, volgens de tabel met risiconiveaus.
Landelijke spreiding van besmettingen
Op Corona Lokaal is ook de landelijke spreiding van het coronavirus te zien, over de provincies en over de afvalwaterstations. Alleen in de 3 westelijke provincies Noord- en Zuid-Holland en Zeeland is het virusniveau nog boven de 400. Dit lijkt hoopvol, maar de koude winter waarbij we lekker knus binnen zitten met z’n allen is nog lang niet voorbij. Het wachten is op een nieuwe variant die nóg besmettelijker of immuunontwijkender is.
Verloop van aantal besmettingen per dag
Het is de moeite waard om het verband tussen virusdeeltjes in rioolwater en aantal besmettingen met Covid19 per dag, zoals gevonden door Datagraver, te gebruiken om het verloop van het aantal virusdeeltjes in rioolwater van Corona Lokaal om te rekenen naar een grafiek met het aantal dagelijkse besmettingen. Door de geïnterpoleerde, gewogen en genormeerde data van Corona Lokaal per dag te vermenigvuldigen met 36 krijgen we onderstaande grafiek, met het geschatte aantal Covid19-infecties per dag, over de hele periode van de pandemie vanaf 1 januari 2020.
In bovenstaande grafiek zijn ook de risiconiveaus Laag, Matig, Hoog, Zeer hoog en Extreem aangegeven conform onze vastgestelde tabel. Merk op dat vanaf oktober 2020 het virusniveau zelden Laag is geweest, en nooit meer Gering of Basis. Nu is het dus MATIG.
Cumulatief aantal besmettingen
Uitgaande van de besmettingen per dag kan ook het cumulatieve aantal besmettingen in een grafiek gezet worden:
Hier is bijvoorbeeld uit af te lezen dat pas in november 2022 Nederlanders gemiddeld 1x besmet waren, maar óók dat nu al 41,3 miljoen besmettingen een feit zijn, zodat 2 jaar later Nederlanders al gemiddeld 2,27x besmet zijn geweest. En sindsdien stijgt het aantal besmettingen weer gestaag.
Besmettelijke personen
Nu er elke dag zo’n 11.380 Covid-besmettingen bijkomen, en elke besmette persoon is ~10 dagen besmettelijk, volgt daaruit dat momenteel ~114.000 Nederlanders besmettelijk zijn, dat is ~0,63% van alle Nederlanders.
Het percentage op Covid19 positief geteste mensen wordt ook bijgehouden in de RIVM-testgroep voor registratie van luchtweginfecties. Dit percentage positieve Covid19-testen in Nederland wordt sinds begin augustus ook in grafiekvorm gepubliceerd op Corona-lokaal:
In deze grafiek zijn dezelfde patronen te herkennen als in de grafiek voor het aantal infecties gebaseerd op de rioolwatermetingen.
Merk op dat het percentage besmette personen in het Percentage positieve testen op 2-1 uitkomt op 0,3%. Onze schatting aan het begin van deze sectie komt ruim twee keer zo hoog uit met 0,63%. Mogelijke verklaringen van dit verschil:
- de onbetrouwbaarheid van de zelftest bij het infectieradarpanel (in meer dan de helft van de gevallen is het resultaat van een zelftest vals negatief)
- personen die vorige week positief testten worden niet opnieuw meegeteld
Gemiddeld zijn met Covid19 besmette personen van enkele dagen vóór de eerste symptomen tot 7 dagen daarna besmettelijk, dus het zal regelmatig voorkomen dat een positief geteste persoon de volgende of de vorige week ook besmettelijk is/was. Ten slotte is het de vraag hoe trouw de leden van het testpanel van RIVM infectieradar de gevraagde gegevens invullen.
Aan de andere kant zit in onze schatting van het percentage besmette personen ook een grote onzekerheidsmarge natuurlijk. Hoe dan ook gaat het nog steeds om een grote groep mensen (114.000!) die nu aan Covid19 lijdt.
Hoeveel Covid19-besmettingen leiden tot Long Covid?
Of en hoe vaak Covid19-besmettingen nu nog steeds tot Long Covid leiden is een vraag die in Nederland nauwelijks aandacht krijgt. De medische elite en alle media gaan er stilzwijgend van uit dat alle bekende Long Covid-patiënten (vaak wordt een aantal van ~100.000 in Nederland genoemd) in 2020 en 2021 ziek zijn geworden. Experts van het RIVM noemen wel eens percentages van 1 à 2% dat (nu nog) langdurige klachten houdt na besmetting. Dat is echter een slag in de lucht en in strijd met de resultaten van grote wetenschappelijke onderzoeken in het buitenland, zie ons artikel Hoeveel Covid19-besmettingen leiden tot Long Covid? in de rubriek Science. Het probleem is dat Long Covid nooit in Nederland geregistreerd werd. Pas eind juni 2024 opende het RIVM een PostCovid onderzoeksplatform. Het Post-Covid Netwerk Nederland van ZonMW doet onderzoek naar de gezondheid van LC-patiënten d.m.v. 3-maandelijkse vragenlijsten. Iedereen kan zich aanmelden.
In onze weekberichten gaan wij vaak uit van 13% kans op Long Covid na elke besmetting. Dit percentage is gebaseerd op een onderzoek onder 3,5 miljoen Canadezen. Zij stelden vast dat de kans op Long Covid niet afneemt bij herbesmetting, maar daarentegen cumulatief werkt: elke besmetting geeft weer ca. 13% kans op symptomen van Long Covid, zodat na 3 besmettingen zo’n 40% langdurige symptomen houdt (zie grafiek hieronder).
We zullen in onze weekberichten dus voorlopig blijven rekenen met 13% kans op Long Covid per besmetting, en een kwart daarvan zal ernstige chronische klachten betreffen, dus ruim 3%.
In Nederland kunnen LongCovid-patiënten zich ook aanmelden bij C-Support, maar de drempel voor acceptatie is hoog, velen kennen deze mogelijkheid niet of weten niet dat ze Long Covid hebben, en eigenlijk heeft C-Support ook niet veel te bieden aan ondersteuning. Desalniettemin hebben zich tot nu toe al 32.281 mensen aangemeld, en uit onderstaande grafiek blijkt dat de aanmeldingen sinds de openstelling in september 2021 slechts zeer langzaam dalen (in december nog ruim 200).
Infectieradar [info]
Het percentage mensen met klachten van acute luchtweginfecties, o.b.v. meldingen door een groep vrijwilligers aan het RIVM, geeft op elk moment een idee van het besmettingsrisico. Op 7 januari had 8,04% van de testgroep van het RIVM last van een luchtweginfectie. Dat is best veel, en dat percentage stijgt nu ook al wekenlang. Medewerkers van het RIVM doen dit in de media vaak af met “in de winter neemt het aantal luchtweginfecties altijd toe”. Het is dus “normaal”. Maar is dat echt zo? Was dat vóór Covid19 ook zo hoog? De testgroep van het RIVM geeft daarover helaas geen uitsluitsel, die is pas in november 2021 begonnen. We weten wel dat in de winter van 2020-2021 voor het eerst sinds jaren nauwelijks griep was. Inderdaad, vanwege de coronamaatregelen. Wellicht waren er ook minder luchtweginfecties. Wie weet hoeveel groot en klein leed we kunnen besparen door met z’n allen wat meer voorzorgsmaatregelen te nemen om luchtweginfecties te verminderen. Nog afgezien van het intense en wijdverbreide coronaleed en de jaarlijks terugkerende griepgolven.
Overige infecties
In de wekelijkse overzichten van diverse besmettelijke ziektes gevonden in de Nivel Peilstations hebben we het afgelopen jaar kunnen volgen dat sinds het opheffen van de maatregelen tegen Covid19 in het voorjaar van 2022 niet alleen Covid flink rondgegaan is, maar ook andere besmettelijke ziekten enorm huisgehouden hebben in Nederland. We zagen achtereenvolgens heftige uitbraken van longontsteking, RSV, mazelen, roodvonk (strep-A), kinkhoest, waterpokken en vijfde ziekte (zie onze weekberichten). Sommige konden (deels) verklaard worden uit een afnemende vaccinatiegraad (mazelen, kinkhoest), maar meestal greep men in Nederland terug op het nonsens-begrip immuniteitsschuld.
In ons artikel Immuniteitsschuld of -schade? van november 2023 laten we zien dat een veel logischer verklaring is: aantasting van het immuunsysteem door een Covid19-besmetting. Ruim een jaar later komen deskundigen Lyne Filiatrault, Arijit Chakravarty en T. Ryan Gregory uit het westen van Canada (British Columbia) met dezelfde, onderbouwde verklaring voor het feit dat in B.C. zo velen zo vaak ziek zijn, óók kinderen. Bij het RIVM en de medische elite van Nederland is dit inmiddels ruimschoots wetenschappelijk bewezen effect echter nog steeds niet doorgedrongen. Vorige week nog misleidde huisarts Jojanneke Kant (@devragendokter) de lezers van Linda met:
Omdat we in de COVID-periode met relatief weinig andere virussen in aanraking zijn gekomen, zie je nu dat iedereen minder afweerstoffen heeft aangemaakt tegen de ‘normale’ jaarlijkse verkoudheidsvirussen en dus ook vaker ziek wordt. Eigenlijk zijn we nog bezig met een inhaalslag om ons immuunsysteem weer te optimaliseren. Volstrekt normaal én gezond dus.
Gewoon een inhaalslag, “volstrekt normaal én gezond” om ziek te worden…
In het Nivel Surveillance Bulletin van week 1 in 2025 staan voor week 2024-40 t/m 2025-01 de resultaten van onderzochte monsters op de Nivel peilstations in een grafiek. In week 1 zijn 37 monsters onderzocht, waarvan 20 positief bleken, zie de grafiek hieronder. Echter ook het Nivel meldt dat de kerstperiode geleid heeft tot minder meldingen en minder onderzochte monsters dan gebruikelijk.
Onder voorbehoud van minder meldingen lijkt het erop dat het aantal acute respiratoire infecties, bronchiolitis en longontsteking bij jonge kinderen 0-4 jaar, die vorige week piekten, nu weer aan het afnemen is.
Omdat vorig jaar het aantal kinkhoestgevallen een enorme vlucht heeft genomen, vanaf het begin van de winter, volgen we ook nu weer de gevallen van kinkhoest. Dat lijkt gelukkig nog stabiel. Hopelijk heeft de enorme golf van vorig jaar de nodige immuniteit opgeleverd, ter compensatie van het teruglopende aantal gevaccineerden. Eigenlijk zou deze voor jonge kinderen gevaarlijke “100 dagen hoest” nooit meer voor hoeven komen.
Het RIVM geeft op de pagina Feiten en cijfers griep het verloop van het aantal bij Nivel gemelde griepgevallen per week vanaf 2020 week 40 tot heden, 2025 week 01, zie grafiek hieronder. Het aantal besmettingen stijgt flink, de winter-griepgolf dient zich aan. Als we naar de situatie in België en Frankrijk kijken, zouden we ons beslist zorgen moeten maken. Maar zoals we gewend zijn wordt deze ontwikkeling in Nederland weer gebagatelliseerd, deze keer door onze minister van Volksgezondheid Fleur Agema. Het is dan ook niet te verwachten dat in Nederland, net als in België nu, geadviseerd wordt weer mondkapjes te dragen in de zorg. Hoe erg deze griepgolf ook wordt.
In het VK is het aantal influenza-ziekenhuisopnames razendsnel gestegen volgens het weekrapport van Independent Sage, maar nu lijkt het aantal ziektegevallen gelukkig over de top heen. In tegenstelling tot in Nederland worden ziekenhuisopnames in het VK nog wel geregistreerd. In de grafiek hieronder zijn de ziekenhuisopnames in het VK voor Influenza, Covid en RSV in de afgelopen twee jaar weergegeven.
Deze keer kijken we ook weer naar de verspreiding van het RS-virus, dat ook tot tamelijk ernstige luchtweginfecties kan leiden, vooral bij kinderen. Het RIVM houdt het vóórkomen van deze ziekte bij op de pagina Stand van zaken RS-virus. De laatste jaren, sinds de Covid19-pandemie, heeft RS flink opgespeeld, hoewel het in absolute aantallen minder voorkomt dan influenza. Ook dit jaar is de RS-golf weer zoals vaker begonnen rond december (rode lijn in de grafiek hieronder), zij het een paar weken later dan vorig jaar. Er zijn nu meer meldingen per week dan een jaar geleden en het is nog niet duidelijk of we al over de piek heen zijn. Terwijl de kinder-IC’s in Nederland al vol liggen.
Oversterfte Covid19, 2024 week 52 [info]
Op de webpagina Monitoring sterftecijfers Nederland geeft het RIVM aan wat ze verstaan onder oversterfte. Dit komt erop neer dat de verwachte weeksterfte in de periode van juli 2024 t/m juni 2025 bepaald wordt op basis van de sterfte in de voorgaande 5 jaren, van juli 2019 t/m juni 2024 (waarbij de 25% hoogste pieken weggelaten worden). Op die manier kun je wel een “tijdelijke, bijzondere stijging” in de sterfte vaststellen, door ’n griepepidemie, hitte- of koudegolf of een natuurramp. Deze methode is echter totaal ongeschikt om de langetermijneffecten van de coronapandemie te bepalen.
In onderstaande grafiek zien we de totale jaarsterfte in Nederland vanaf 2000 t/m 2023. Er is een duidelijke sprong zichtbaar van gemiddeld 150.000 in periode 2015-2019 naar gemiddeld 170.000 in periode 2020-2023. Dat is ~20.000 doden extra per jaar, dus in 4 jaar tijd ~80.000. Deze evidente oversterfte komt vrijwel volledig voor rekening van de coronapandemie. Het ziet er bovendien naar uit dat in 2024 de totale jaarsterfte zelfs 3000 hoger zal uitvallen dan in 2023.
Zoals blijkt uit het oversterfteverloop van 2020 tot heden (rode lijn) is deze oversterfte ook niet beperkt tot een paar pieken tijdens “coronagolven”, maar de sterfte is continu verhoogd, van maart 2020 tot op de dag van vandaag. Die vier jaren van continue oversterfte t.g.v. de coronapandemie heeft RIVM dus gebruikt om de verwachte sterfte dit jaar te bepalen. Geen wonder dat ze “geruststellende” uitkomsten krijgen. Toch zullen we de oversterftecijfers van het RIVM voorlopig naast veel betere methoden zoals die van CBS en de Human Mortality Database presenteren, om het verschil duidelijk te maken.
Oversterfte RIVM vanaf 2021-06 [info]
De actuele weeksterftes van het CBS (zie CBS statline) zijn inmiddels bijgewerkt t/m week 52 van 2024. Er zouden in week 52 zo’n 3236 mensen overleden zijn, veel minder dan vorige jaren. Voor de weken t/m week 50 zijn er 48 nameldingen gekomen met deze nieuwe update. Ook dat is minder dan gebruikelijk, normaal is ~67 per 2 weken. Ook is de sterfte in week 52 véél lager dan in week 51 (3515). De verwachting is daarom dat voor deze weken nog veel nameldingen zullen komen.
De oversterfte à la RIVM voor week 52 is -339 † (-9,5%), dus een extreme ondersterfte na de minimale ondersterfte van -52 vorige week. In de grafiek hieronder is het verloop van de RIVM “oversterfte” weergegeven met groen.
Cumulatieve RIVM oversterfte vanaf 2020 week 8: 44.629 †. De cumulatieve oversterfte blijft dus dalen, terwijl we op basis van de originele CBS-cijfers eind december 2023 al op een cumulatieve oversterfte van 57.500 zaten! M.b.t. de coronapandemie is dit RIVM-cijfer dan ook betekenisloos, in ieder geval géén maat voor de totale sterfte door de coronapandemie in Nederland.
Oversterfte CBS 2020/2023 en verder CBS+ [info]
Naast de weekoversterfte à la RIVM willen we toch graag weten hoe het verder gegaan zou zijn met de oversterfteberekening door het CBS, die gestopt is op 1 januari 2024. Hoewel ook die CBS-cijfers tamelijk optimistisch waren, o.a. door de oversterfte te bepalen t.o.v. verwachte sterfte inclusief griepdoden en een normale demografische trend, waren ze veel beter dan die van het RIVM nu. Uitgangspunt waren de jaren 2015-2019, dus vóór het begin van de pandemie. We hebben daarom de CBS-tabel met verwachte weeksterftes voor 2020-2023 uitgebreid naar 2024, door de cijfers van 2023 aan te passen met een correctiefactor voor bevolkingsgroei van 2023 naar 2024 (17.942.942/17.811.291 = 1,00739), we noemen dit CBS+.
Bij een weeksterfte van 3236 komen we voor week 52 op een oversterfte van -79, eigenlijk dus ondersterfte. Dit is dus 2,4% onder de verwachte sterfte van 3315 (gele lijn in de oversterftegrafiek). Helaas moeten we ook deze “meevaller” met een korreltje zout nemen. We verwachten de correcte cijfers eind januari. Volgens CBS+ is de totale cumulatieve oversterfte vanaf 2020 week 8 tot heden 70.772 †.
Oversterfte HMD t.o.v. LQI 2010-2019 [info]
Volgens de toelichting is de oversterfte bepaald door CBS, hoe verontrustend die ook was tot eind 2023, nog een flinke onderschatting van het dodental door de pandemie. Wij bepalen daarom de oversterfte t.o.v. het laagste kwartiel (LQI) van de weeksterftes over 2010-2019, dus prepandemie, maar wel met een correctiefactor voor bevolkingsgroei. Dit is de echte oversterfte t.g.v. SARS-CoV-2 gerelateerde en andere vermijdbare infecties. Afdoende maatregelen tegen Covid19 zullen óók bijvoorbeeld vele griepslachtoffers per jaar voorkómen.
In week 52 overleden 3236 mensen, 306 méér dan het LQI van 2010-2019, te weten 2930. Dat is 10,6% boven de verwachte sterfte, hetgeen neerkomt op bijna 44 vermijdbare (covid19-gerelateerde) infectiedoden per dag! En waarschijnlijk zal ook dit cijfer voor week 52 nog verder verhoogd worden in de komende weken, door veel nameldingen.
Cumulatieve oversterfte LQI vanaf 2020 week 8: 146.552 †.
Dit is dus onze beste schatting voor de totale Covid19-gerelateerde sterfte in de pandemie tot nu toe, in Nederland.
Het verloop van het cumulatieve aantal doden volgens LQI, CBS & RIVM is nu:
Variants of Concern (VOC) [info]
De relatieve frequenties van relevante VOC’s (kiemsurveillance RIVM) geven een indicatie welke nieuwe bedreigingen te verwachten zijn. In verband met de vrije dagen rond Kerst heeft het RIVM zijn 2-wekelijkse publicatieschema doorbroken en woensdag 18 december een update van de varianten-analyse gepubliceerd, na de update 11 december. De meest recente update is van 8 januari, maar week 52 en week 1 bevatten slechts respectievelijk 4 en 1 sample(s). Daarom beperken we de geactualiseerde variantengrafiek tot week 51 van 2024, met 38 samples.
Sinds het begin van de lente is de langdurig dominante variant JN.1 door met name twee subvarianten verdrongen, KP.2 en KP.3. Vanaf juli is echter de recombinant XEC op komen zetten. Het leek er aanvankelijk op dat deze variant dominant zou worden, maar nu is gebleken dat dat definitief niet doorzet, zie de grafiek hieronder van de relatieve voorkomens van alle varianten van week 10 in 2023 t/m week 51 in 2024.
Dat de oude variant JN.1, die zo verschrikkelijk heeft huisgehouden in 2024, nu weer zou terugkomen is niet waarschijnlijk. Het zal eerder een nieuwe subvariant van JN.1 zijn. Volgens Josette Schoenmakers is dit subvariant LB.1.3.1, die volgens haar analyses in week 48 al op 13,1% zat.
Conclusie: actueel risico [info]
Wij schatten het risico momenteel in als MATIG. Het besmettingsniveau is flink gedaald de laatste maanden, maar daalt waarschijnlijk niet verder. De winter is nog maar net begonnen: het seizoen waarin we allemaal elkaar binnen opzoeken in slecht geventileerde ruimtes. Of het nu verplicht is, op het werk of op school, of voor de gezelligheid in cafés en theaters. Uiteraard zonder maskers, zodat virussen, vooral SARS-CoV-2, zich optimaal kunnen verspreiden. Hoewel deze Kerst relatief gunstig uitpakt, blijft voorzichtigheid geboden: het virus is zeker nog niet weg!
Voortdurend wordt door de overheid gewezen op eigen verantwoordelijkheid: kwetsbaren moeten maar thuisblijven of een masker opzetten. Echter, hoe is dat mogelijk als
- de overheid en RIVM ons niet informeren over de risico’s
- nergens officiële informatie is over Covid19-ziekenhuisopnames, noch over de voortdurende sterfte ten gevolge van Covid19 complicaties, noch over de niet aflatende instroom van LongCovid-patiënten
- niemand kan zien wie kwetsbaar is en dus met niemand rekening gehouden hoeft te worden
- mensen met maskers bespot en belaagd worden, omdat zij herinneren aan de coronatijd toen maskers verplicht waren op binnenlocaties
- zelfs op plaatsen waar kwetsbaren juist moeten zijn, bij de huisarts, apotheek, bij de tandarts, de kapper, in het ziekenhuis, op vaccinatielocaties, nergens meer beschermende maatregelen zijn
- bijna iedereen wel nauw contact heeft met een kwetsbare naaste
- letterlijk iedereen kwetsbaar is voor Long Covid en alle orgaanschade van SARS-CoV-2
Door te stellen dat “Covid voorbij is” of “maar een griepje” of “alleen nog gevaarlijk voor risicogroepen”, hebben overheid en RIVM het Nederlandse volk er voortdurend van doordrongen dat risicogroepen zélf verantwoordelijk zijn voor hun gezondheid, dat niemand ook maar een flintertje vrijheid hoeft in te leveren om hen te beschermen, en dat het acceptabel is om als “gezonde en sterke” Nederlanders kwetsbaren en LongCovid- en ME-patiënten aan hun lot over te laten of zelfs te verguizen. Zelfs linkse, sociale partijen negeren al jaren de pandemie of bagatelliseren de nog steeds voortdurende gevolgen.
Om te voorkómen dat de Covid19-pandemie onze maatschappij volledig zal ontwrichten is “eigen verantwoordelijkheid” géén oplossing. De enige manier om ons uit deze wanhopige situatie te bevrijden is om collectief maatregelen te nemen. De meeste maatregelen kunnen en moeten collectief genomen worden, bijvoorbeeld:
- het verstrekken van correcte en duidelijke informatie
- gratis tests en ffp2-maskers beschikbaar stellen
- een week isolatie na besmetting adviseren én faciliteren
- het faciliteren van en regels stellen voor thuiswerken
- regels opstellen voor ventilatie en schone lucht in openbare gebouwen
- verplichten van CO2-meters in scholen en het gebruik reguleren
- verplichten van hepafilters in openbare gebouwen en zeker in scholen
- het instellen van een maskerplicht in ziekenhuizen & zorginstellingen (ffp2!)
- het aanbieden van coronavaccinaties voor de hele bevolking
De meeste van deze maatregelen bedreigen de individuele vrijheid niet of nauwelijks, maar zullen toch de verspreiding van Covid minimaal halveren. Daardoor zal de pandemie vanzelf uitdoven en vervolgens hooguit tot korte, lokale oplevingen leiden, die zo nodig met strengere maatregelen bedwongen kunnen worden.
Voor het collectief geldt, nu meer dan ooit:
Indammen móet en indammen kán!
Zie ook onze uitgewerkte strategieën om de pandemie te bedwingen:
- Pandemieregels van de Goede Pandemie Praktijk
- Plan van het World Health Network met massaal testen
- Een haalbaar en afdoende geacht alternatief voor de gecompliceerde en onwerkbare maatregelenladders van VWS onder Ernst Kuipers:
